می؛ شب های ایزیس کوپیا: سفری به اعماق روح یک نویسنده

• معرفی کتاب می؛ شب های ایزیس کوپیا

در این مطلب به معرفی کتابی از نویسنده مشهور عرب زبان یعنی واسینی اعرج می پردازیم که در آن به زندگی نامه پر فراز و نشیب نویسنده لبنانی-فلسطینی، مَی زیاده پرداخته است.

همچنین می توانید درباره زندگینامه نویسنده این کتاب یعنی واسینی اعرج در مقاله واسینی اعرج: راوی قصه‌های ناگفته  مطالعه کنید!

درباره شخصیت اصلی داستان: می زیاده

می زیاده (۱۸۸۶-۱۹۴۱) با نام اصلی ماری الیاس زیاده، شاعر، نویسنده و مترجم برجسته لبنانی-فلسطینی بود که به عنوان یکی از زنان پیشگام در جنبش روشنفکری عربی شناخته می‌شود. او به خاطر نوشته‌های فمینیستی، نقدهای ادبی و ترجمه‌های متعددش از آثار عربی، فرانسوی و انگلیسی به زبان عربی مشهور است.

وی بیشترین سالهای عمر ادبی اش را در مصر و در مرکزیت محافل ادبی و روشنفکری به سربرد و به اداره ی این جلسات پرداخت. جلسات او عرصه ی گفتگوهای آزادانه و نقدهای صریح بود. می بیست سال مداوم را در رابطه ای پرشور و عاشقانه اما مکاتبه ای با  جبران خلیل جبران گذراند.

این عشق غلیظ تا زمان مرگ جبران ۱۹۳۱ ادامه یافت و برای همیشه روی کاغذ ها ماند این دو نفر هرگز همدیگر را در واقعیت ملاقات نکردند!

فعالیت ادبی:

می زیاده در سال ۱۹۱۹ مجله‌ای به نام “الروضه” را تأسیس کرد که به زودی به یکی از مهم‌ترین مجلات ادبی جهان عرب تبدیل شد. این مجله محل انتشار آثار نویسندگان و شاعران برجسته عرب بود و به ترویج ایده‌های نوین در زمینه ادبیات، سیاست و جامعه کمک کرد.

میراث می زیاده:

می زیاده یکی از تأثیرگذارترین زنان در تاریخ معاصر عرب بود. او با نوشته‌ها و فعالیت‌های خود به پیشرفت جنبش فمینیستی، ترویج آموزش و پرورش و گسترش گفتگوی بین فرهنگی کمک کرد. او همچنین به عنوان یکی از مهم‌ترین چهره‌های ادبی جهان عرب شناخته می‌شود و آثار او هنوز هم مورد مطالعه و تحسین خوانندگان و منتقدان است.

رابطه می با جبران خلیل

بخشی از گفتار مترجم( شکوه حسینی):

پیش از این در روایت زمانه میّ زیاده به برخی شخصیت‌ها و گرایش‌های ادبی اشاره شد. جریان نئوکلاسیسم به منظور پیروی از سنت‌های شعری و در عین حال، هم‌رنگی شعر با اوضاع زمانه با برخی شاعران و نویسندگانِ نامی که نام آنها در رمان آمده است، انجمن‌هایی تشکیل دادند، که مهم‌ترینشان در مصر «جماعة أپولّو» (خدایِ شعر و موسیقی در اسطوره‌های یونانی) بود. احمد زکی ابوشادی بنیان‌گذار این انجمن در دهه ۱۹۳۰ و رئیسش احمد شوقی و پس از او خلیل مطران بود.
از سوی دیگر، برخی شاعران و نویسندگان لبنانی و سوری هم که به آمریکا مهاجرت کرده بودند و به «شعرای مَهجر» معروف بودند و بیشتر، گرایش‌های رمانتیستی و بعدها سمبلیستی و اگزیستانسیالیستی داشتند، دور از وطن انجمن‌هایی را برپا کردند که معروف‌ترینشان «انجمن قلم» بود که چهره‌های شاخصش جبران خلیل جبران، میخائیل نُعَيمه و ایلیا ابوماضی بودند که در سال ۱۹۲۰ اعلام موجودیت کردند و با مرگ جبران در ۱۹۳۲ جمعشان پراکنده شد.
مرگ جبران که قریب ۲۰ سال دوست مکاتبه‌ای و معشوق افلاطونی‌ِ میّ بود یکی از عوامل اصلی افسردگی او شد.

پ.ن. عکس اول مربوط به اعضای انجمن قلم و دومی تصویری از جبران خلیل جبران است.

داستان کتاب

می؛ شب های ایزیس کوپیا، رمانی جذاب و خواندنی است که به بررسی مسائلی مانند هویت، آزادی، خلاقیت و عشق می پردازد. این کتاب همچنین تصویری از دنیای عرب در اوایل قرن بیستم را به خواننده ارائه می دهد.

خواننده در این رمان، با زنی روشنفکر و جسور روبرو می شود که در جامعه ای سنتی و مردسالار زندگی می کند. می با چالش های بسیاری از جمله محدودیت های اجتماعی، تبعیض جنسی و مشکلات روانی دست و پنجه نرم می کند. با این حال، او تسلیم نمی شود و با شجاعت برای رسیدن به آرزوهایش تلاش می کند.

غوطه وری در دنیای می؛

این رمان از دست نوشته ای گمشده روایت می کند که مَی در آسایشگاه روانی عصفوریه نگاشته و در آن، رازهای درونی خود را برملا کرده است.

خواننده در این اثر، راوی را در سفری پرفراز و نشیب در بیغوله ها، کپرها و کلبه های دامنه ی کوه ها، معابد، بیمارستان ها و دیوانه خانه ها همراهی می کند تا ردی از یادداشت های گمشده ی مَی بیابد.

داستان در خلال این سفر، به بررسی زندگی پرفراز و نشیب مَی، از جمله عشق ها، مبارزات و چالش های او در دنیای مردسالار آن زمان می پردازد.

حضور شخصیت های نامدار عرب در این برهه ی تاریخی، داستانی را غنی تر کرده و عمق بیشتری به روایت می بخشد.

شب های ایزیس کوپیا با عنوان فرعی سیصد و یک شب در جهنم عصفوریه نیز شناخته می شود و اشاره ای به دوران بستری شدن مَی در این آسایشگاه روانی دارد.

تکه‌ای از فصل پنجم کتاب “می؛ شب‌های ایزیس کوپیا”

بالاخره نوشتمت ای درد، ای دغدغۀ قلبی ام…
بیمناکم و هر دم ترس تازه ای بر من بار می شود، به کجا بگریزم؟ اولین بار است که شهامت یافته ام از روابطی حرف بزنم که با معیار دیگران نادرست یا غیرطبیعی است، از محیط فریبکارم، از مردمی که می شناختم و می شناختندم، از کسانی که دوستم داشتند و دوستشان می داشتم، از آنان که آن قدر به دنبالم می دویدند که زبانشان از کام بیرون می افتاد. از کسانی حرف بزنم که مرا در دهلیزهای جنون انداختند و عصفوریه را زندان بزرگ من کردند تا در سکوت درون آن جان دهم، آن گونه که صدایم هم به کسی نرسد. تا آخرین نفس، و بی پرده، گفتم برخی چیزهایی را که آتشم می زد، و به آنی خاکسترم می کرد.

مضامین اصلی کتاب: